|
|
|
|
 |
Editoriau / Editorial |
 |
 |
DURADIS (N°86) |
 |
|
 |
15 / 02 / 2005 |
 |
| |
DURADÍS
Lei mòts son coma lo monde, fan lo vai-e-vèn, se comprenon dins una comunitat de gents que se parlan, ò se parlan pas, cambian, dien son contrari, acaban de viure quora la societat ne’n vòu pas plus.
Lei mòts son somés a de règlas, tanben a de mòdas. L’amplificator televisau ne’n fa una tria dei finas. Lei medias, se repepiant, lei vos fan prendre a tic, en òdi. E lei mestreiròts dau Vint oras ne’n fan sovent un abús sota l’influéncia d’una lenga anglèsa tras qu’elementària, aquela dei cent mòts de basa. Aqueste lengatge fa flòri dins la pressa parisenca per se li donar un èr d’intellectuau avisat, totjorn au fieu de çò que sòrte dins la familha deis escrivèires reconneissuts. E vos passi leis “eponimes”, leis “oximòres”, sens parlar dei “generar” que se ne’n congostan a totei lei saussas.S’avètz temps, legissetz lo Divendres literari d’un jornau dau sera qu’avèm l’endeman dins nòstra provínçia provençala. E vos parli pas dau fons mai de la fòrma, encara que l’un, cadun va saup, va pas sens l’autre.Per astre, aquela critica literària es inimitabla.
Vague l’esnobisme e lo diletantisme coma expressions d’una depression que lo vent bofa dins lo sens convengut ! Ren d’estonant, lo conformisme ten lo lengatge brancat per una fin, siá! Mai çò que m’espanta es l’usança descabestrada dau mòt “duradís”. Ne’n vos passi e dei melhoras. : “desvolopament duradís”es lo mòt que buta còntra lo mistèri. Leis adversaris critics sotalinhan l’oposicion entre un desvolopament que, per definicion, pòu pas arrestar la destruccion deis energias non renovelablas e dei matèrias premieras agotablas. Lo progrès tecnologic de cotria la produccion per se, la “creissènça”, mèstre mòt dau temple productivista, pòu pas laissar la natura immudabla. Çò duradís es lo degalh de l’environa, l’aflaquiment dei ressorças naturalas! Çò pièger es que lo mòt a degenerat. Òc, lo mòt es vengut interclassista, lo patronat es per une desvolopament duradís, verai!. Bensai que ditz pas parier que leis ecologistas, mai se compren pron ò tard
Per parlar d’interclassisme, lo domeni politic es pas de sobra. Aprenguèri subran que la “senèstra plurala” aviá cambiat de nom. Coma la cagada d’abrieu 2002 aviá estransit l’union, coma lo programa deis eleccions de 2007 seriá a de se faire dins la solesa partisana per ara, lo capolier dau PS, F.Hollande a parlat de “gauche durable”(sic). Benlèu que se tracta de conjurar lo sòrt, mai per la durada faudrà esperar un pauc mai de temps. Pas de qué faire un tèrratremòl dins la França d’enbàs.
Vesètz, lo “duradís” a pas de confinha, la semantica es liura coma lo vent. L’autre jorn en fasent de crompas siáu tombat sus un taulier brancat onte se quilhava un libre estonant , “Le manager durable”(resic). Ai pas agut lesir de fulhetar aquela trobada mai, se la crosatz, vos pregi de ne’n faire un rendut còmpte a vòstreis estudiants de scienças economicas, se n’avètz. Pareis que leis ensinhaires d’aquela sciénça dau temps present manejan pron ben lo lengatge nòu. Ansi caminan lei mòts dau franglés “manejaire” que van, tòrnan, viran e fan avançar la butasseta dau consumaire lèri e innocent. De mòts engavachats que sonan lo calabrun d’una lenga e d’una pensada que se pòdon pas plus renovelar.Mai es pas grèu , car coma ditz l’autre, lo principau es de participar..durablament segur !
Gerard TAUTIL
Vocabulari
Duradís : durable/ prendre a tic :avoir en aversion/ mestreiròt : petit maître/ brancat : branché/ se congostar : se délecter/ Vague : passe encore, soit!/ descabestrar : déchaîner/ agotablas : tarissables/ degalh : gaspillage/ aflaquiment : affaiblissement/ de sobra : de reste/ subran : soudain/ estransir : mettre en transes/ tèrratremòl : tremblement de terre/ taulier : comptoir, étalage/ confinha : frontière, limite/ la butasseta : le chariot/ lèri, joyeux/ engavachar : avaler de travers/ lo calabrun : le crépuscule/
|
|
|
| |
|
|
|
